دانشگاه صنعتی شیراز

 دانشکده مهندسی کامپیوتر و فناوری اطلاعات گروه فناوری اطلاعات

پایان نامه کارشناسی ارشد

در رشته مهندسی فناوری اطلاعات گرایش شبکه ­های کامپیوتری

ارائه یک روش جدید برای مکان­ یابی و همزمان­ سازی توامان در شبکه ­های حسگر بی­ سیم زیر آب

استاد راهنما:

دکتر رضا جاویدان

استاد مشاور:

مهندس محمدرفیع خوارزمی

دی ۱۳۹۳

 
 
 
فهرست مطالب

1. فصل اول: کلیات ۱

۱-۱- مقدمه ۲
۱-۲- تعریف مساله، هدف و ضرورت اجرای طرح پایان نامه    ۴
۱-۳- روش ها و فنون اجرایی طرح پایان نامه ۵
۱-۴- ساختار فصل بندی پایان نامه ۶

2. فصل دوم: مروری بر ادبیات تحقیق ۷

۲-۱- مقدمه ۸
۲-۲-آشنایی با شبکه های حسگر بی سیم زیرآب ۸
۲-۲-۱- اجزای شبکه های حسگر بی سیم زیرآب ۱۰
۲-۲-۲- معماری های مختلف شبکه های حسگر بی سیم زیرآب   ۱۱
۲-۲-۳- چالش های شبکه های حسگر بی سیم زیرآب ۱۴
۲-۲-۴- همزمان سازی ساعت در شبکه های حسگر بی سیم زیرآب   ۱۵
۲-۲-۵- مکان یابی در شبکه های حسگر بی سیم زیرآب ۱۹
۲-۳- تخمینگر حداقل مربعات ۲۶
۲-۴- مرز پایین کرامر رائو ۲۸

3. فصل سوم: مروری بر تحقیقات اخیر انجام شده ۳۲

۳-۱- شبکه های حسگر بی سیم ۳۳
۳-۱-۱- مکان یابی ۳۳
۳-۱-۲- همزمان سازی ۳۴
۳-۱-۳- مکان یابی و همزمان سازی به صورت همزمان ۳۵
۳-۲- شبکه های حسگر بی سیم زیرآب ۳۷
۳-۲-۱- مکان یابی ۳۷
۳-۲-۲- همزمان سازی ۳۹
۳-۲-۳- مکان یابی و همزمان سازی به صورت همزمان ۴۰

4. فصل چهارم: روش پیشنهادی ۴۳

۴-۱- مقدمه ۴۴
۴-۲- روش پیشنهادی برای انجام همزمان سازی و مکان یابی توامان   ۴۴
۴- ۲- ۱- تنظیمات سیستم و فرضیات ۴۷
۴-۲-۲- فاز اول: مکان یابی اولیه با بهره گرفتن از تکنیک TOA 49
۴-۲-۳- فاز دوم: تدریجی کردن حرکت حسگرها ۵۰
۴-۲-۴- فاز سوم: تخمین اریب زمان سنجی و انحراف. ۵۱
۴-۲-۵- فاز چهارم: جبران اثر لایه بندی. ۵۲
۴-۲-۶- فاز پنجم: مکان یابی همراه با پالایش تکرار. ۵۵
۴-۲-۷- به کار گیری مرز پایین کرامر رائو برای روش پیشنهاد شده   ۵۸

5. فصل پنجم: شبیه سازی و ارزیابی نتایج ۵۹

۵-۱- مقدمه ۶۰
۵-۲- پارامترها، متریک ها و روش تحلیل ۶۰
۵-۳- طراحی آزمایش ۶۱
۵-۴- شبیه سازی و تحلیل نتایج ۶۱

6. فصل ششم: خلاصه، نتیجه گیری و پیشنهادات آتی ۷۰

۶-۱- خلاصه ۷۱
۶-۲- نتیجه گیری ۷۳
۶-۳- نوآوری روش ارائه شده ۷۴
۶-۴- پیشنهادها ۷۴
مراجع   ۷۶
پیوست ها   ۸۰
 
فهرست شکل‌ها
شکل ۲-۱ نمونه­ای از حسگرهای بی­سیم زیرآب ۱۰
شکل ۲-۲ نمونه­هایی از AUV 11
شکل ۲-۳ معماری دو بعدی در شبکه های حسگر بی سیم زیرآب. ۱۲
شکل ۲-۴ معماری سه بعدی در شبکه های حسگر بی سیم زیرآب. ۱۴
شکل ۲-۵ مبادله پیام یکطرفه جهت همزمان­سازی ساعت ۱۸
شکل ۲-۶ مبادله پیام دو طرفه جهت همزمان­سازی ساعت. ۱۸
شکل ۲-۷ تخمین فاصله به روش TOA 20
شکل ۲-۸ تخمین فاصله به روش TDOA. 21
شکل ۲-۹ محاسبه موقعیت به روش DV-Hop 25
شکل ۳-۱ دسته­بندی روش­های مکان­یابی. ۳۴
شکل ۴-۱ نمودار گردش کار الگوریتم پیشنهاد شده ۴۶
شکل ۴-۲ اثر لایه­بندی در شبکه ­های حسگر بی­سیم زیرآب ۵۴
شکل ۵-۱ Perr برای واریانس خطای TOA (1/σ^۲) ۶۴
شکل ۵-۲ میانگین مربعات خطای انحراف  ساعت در برابر واریانس خطای TOA (1/σ² ). ۶۵
شکل ۵-۳ میانگین مربعات خطای اریب زمان­سنجی در برابر واریانس خطای TOA (1/σ² ). ۶۷
شکل ۵-۴ Perrدر برابر تعداد نودهای مرجع با واریانس خطای TOA، db45 = 1/σ² ۶۷
شکل ۵-۵ Perrدر برابر تعداد تکرارهای شبیه­سازی. ۶۸
فهرست جدول‌ها
جدول ۵-۱ بازه اطمینان ۹۵ درصدی برای Perr. 65
جدول ۵-۲ بازه اطمینان ۹۵ درصدی برای انحراف  ساعت ۶۶
فهرست نشانه‌های اختصاری

فهرست کلمات اختصاری

1. فصل اول: کلیات

• مقدمه

با گسترش روزافزون ابزارهای هوشمند کوچک وبا همگرا شدن ارتباطات بی­سیم با ابزارهای ریز، امکان پدید آمدن شبکه ­های کم­هزینه و در ابعاد مختلف فراهم شده است، شبکه­هایی که بتوانند اطلاعات محیطی را برای انسان جمع­آوری کنند، شبکه­هایی که بدون زیرساخت و به سرعت برقرار شده و بتوانند خود را سازماندهی کنند و نیازی به انرژی خارجی نداشته باشند. مهمترین این شبکه_­­ها، شبکه ­های حسگر بی­سیم می­باشند و هر روزه کاربردها و استفاده­های جدیدی در زمینه امور نظامی و غیر نظامی  برای این نوع از شبکه­ها ارائه می­شوند و مورد استفاده قرار می­گیرند.
شبکه های حسگر بی­سیم زیرآب گونه ای از شبکه های حسگر هستند که در محیط زیر آب قرار می­گیرند و توسط امواج صوتی با یکدیگر ارتباط دارند. شبکه های حسگر بی­سیم در زیرآب برای مقاصدی چون جمع آوری داده های کف آب، نظارت بر آلودگی آبها، نظارت بر محیط ساحل، ناوبری و کاربردهای نظامی نظارت بر محیط به کار برده می شوند[۱].
از ­آنجا که که در شبکه های حسگر بی سیم زیرآب، رسانه انتقال آب است، چالش­ها و مشکلات خاص خود را دارد که طراحی شبکه را تحت تاثیر قرار می­ دهند، از جمله این چالش­ها می­توان به تغییر سرعت صوت با توجه به  عمق، دما و شوری آب، تحرک دائمی حسگرها، تاخیر انتشار طولانی و چندمسیری[۱] را نام برد. بنابراین پروتکل­ها و پروتکل­ها و الگوریتم­های لایه­های شبکه ­های حسگر زمینی برای شبکه ­های حسگرزیر آب نامناسبند.
تاکنون پروتکل­ها و الگوریتم­های زیادی به خصوص در زمینه مسیریابی و در زمینه کنترل دسترسی به رسانه از جمله  Slotted FAMA ,UWAN-MACو. مطرح شده است [۲] [۳] [۴] که در همه آن­ها مساله مکان­یابی و همزمان­سازی حسگرها از اهمیت ویژه­ای برخوردار است، برای مثال دسترسی چندگانه به وسیله تقسیم زمان (TDMA)[2] از مواردی است که بطور رایج در پروتکل­های دسترسی به رسانه(MAC)[3] استفاده می­شود که به همزمانی دقیق میان حسگرها نیازمند است. به عنوان مثالی دیگر از اهمیت همزمان­سازی و مکان­یابی می­توان به این نکته اشاره کرد که تعداد زیادی از الگوریتم­های مسیریابی به اطلاعات مکانی حسگرها وابسته هستند [۵] و [۶].
اگرچه سرویس­های همزمان­سازی و مکان­یابی به هم وابسته هستند، معمولا به صورت مستقل مورد مطالعه قرار گرفته­اند  و این به این دلیل است که مکان­یابی از نقطه نظر شبکه ­های رادیویی و پردازش سیگنال [۷] و همزمان­سازی از نقطه­نظر طراحی پروتکل مورد بررسی قرار گرفته اند [۸]. در شبکه های حسگر بی سیم زیرآب، مکان­یابی بیشتر از طریق زمان دریافت (TOA)[4] و زمان متفاوت دریافت (TDOA)[5] انجام می­شود که وابسته  به سرویس­های همزمان­سازی هستند و در واقع این سرویس­ها پیش­نیاز الگوریتم­های مکان­یابی هستند. از طرف دیگر اطلاعات در رابطه با مکان حسگرها چون برای تخمین تاخیر انتشار مورد استفاده قرار می­گیرد [۹]، کمک فراوانی به همزمان­سازی حسگرها می­ کند. با توجه به این ارتباطات، مکان­یابی و همزمان­سازی را می­توان در کنار هم انجام داد که انجام این کار دو مزیت بسیار مهم دارد:

• در یک استراتژی توامان از آنجا تعداد کمتری مبادلات پیام لازم است، صرفه جویی قابل توجهی در مصرف انرژی که از موارد بسیار مهم در شبکه ­های حسگری زیر آب می­باشد خواهیم داشت.
• یک راه­حل توامان می ­تواند به افزایش صحت[۶] در هر دو سرویس کمک کند.

پس با توجه به اهمیت مکان­یابی و همزمان­سازی که پیش­نیاز اکثر پروتکل­ها و الگوریتم­ها می­باشد و از نیازهای اساسی در شبکه های حسگر بی سیم زیرآب است ضرورت دارد که به این دو موضوع پرداخته شود اما از آنجا که این دو سرویس به یکدیگر وابسته هستند، ارائه یک راه­حل که این دو سرویس را با در نظر گرفتن چالش­های  خاص محیط زیرآب، درکنار یکدیگر انجام دهد از اهمیت ویژه­ای برخوردار می­باشد.

• تعریف مساله، هدف و ضرورت اجرای طرح پایان ­نامه

کاربردهای شبکه ­های حسگر زیر آب شامل مانیتورینگ اقیانوس و دریا، جستجوی معادن زیردریایی، کشف مواد شیمیایی و بیولوژیکی مضر، سیستم­های پدافند زیردریایی خودمختار، جمع­آوری داده­های محیطی برای راهنمایی کشتی­ها و. می­باشند که همه این کاربردها نیاز به دانستن موقعیت نودهای حسگر دارند، ولی به دلیل ماهیت متحرک بودن  نودهای زیردریایی، نمی­توان از تکنیک­های مکان­یابی موجود برای شبکه ­های حسگر زمینی استفاده نمود. لذا نیاز به تکنیک­هایی است که بتوان تکنیک­های مکان­یابی شبکه ­های حسگر زمینی را برای شبکه ­های حسگر زیردریایی توسعه داد.
همزمان­سازی نیز یکی از نیازمندی­های اصلی برای سرویس­هایی است که توسط شبکه ­های توزیع شده فراهم می­شوند، تعداد زیادی از پروتکل­های همزمانی برای شبکه ­های حسگر بی­سیم مطرح شده ­اند، اما هیچ کدام از آن­ها نمی­توانند به صورت مستقیم برای شبکه ­های زیرآب به کار برده شوند، یک الگوریتم همزمانی باید فاکتورهای دیگری همچون مدت زمان تاخیر طولانی که ناشی از استفاده از ارتباطات صوتی می­باشد و تحرک حسگرها را نیز در نظر بگیرد. این چالش­ها صحت رویه همزمانی را برای شبکه ­های حسگر بی­سیم زیردریایی بحرانی­تر می­ کند، بنابراین راه­حل­های همزمانی مورد نیاز است که به طور خاص برای شبکه ­های بی­سیم زیردریایی طراحی شده باشند تا بتوانند این نیازمندی­ها را برطرف سازند.
با توجه به موضوعات مطرح شده در بالا و ضرورت در نظر گرفتن آن­ها در شبکه ­های حسگر بی­سیم زیردریایی و با توجه به درنظر گرفتن محیط زیرآب که دارای چالش­های خاص خود می­باشد، هدف از انجام این پایان ­نامه، مطالعه جنبه­ های مختلف، ویژگی­ها و چالش­های محیط زیرآب و شبکه ­های حسگر بی­سیم زیرآب و در نهایت، ارائه یک روش است که مکان­یابی و همزمان­سازی حسگرهای زیرآب را به صورت توامان انجام دهد و درعین حال محدودیت­های موجود در محیط زیرآب را مدنظر قرار دهد.
برای نشان دادن کارایی روش ارائه شده از شبیه­ساز مطلب استفاده خواهد شد و تکنیک ارائه شده با تکنیک­هایی که قبلا ارائه شده ­اند مقایسه می­شود.
[۱] Multipath
[۲] Time Division Multiple Access
[۳] Medium Access Control
[۴] Time Of Arrival
[۵] Time Difference Of Arrivals
[۶] accuracy
تعداد صفحه :۱۱۸
قیمت : ۱۴۷۰۰ تومان

فهرست مطالب:
مقدمه. ۱
فصل اول
کلیات تحقیق. ۴
۱-۱ مقدمه ۴
۱-۲ طرح مسئله ۴
۱-۳ سؤالهای اصلی پژوهش. ۶
۱-۴ فرضیه ها ی پژوهش ۶
۱-۵ اهداف پژوهش ۶
۱-۶ سابقه انجام تحقیق ۷
۱-۶-۱ تحقیق های انجام یافته داخلی. ۷
۱-۶-۲ تحقیق های انجام یافته خارجی. ۱۰
۱-۷ جنبه جدید بودن و نوآوری تحقیق. ۱۰
۱-۸ کاربردهای متصور از تحقیق ۱۰
۱-۸-۱ مراجع استفاده کننده از نتیجه پایان نامه ۱۰
۱-۹ روش انجام تحقیق. ۱۱
۱-۹-۱ روش و ابزار گرد آوری اطلاعات ۱۱
۱-۹-۲ روش تجزیه و تحلیل داده ها ۱۱
۱-۱۰ روایی و پایایی تحقیق ۱۱
۱-۱۱ جامعه آماری و روش نمونه گیری ۱۳
۱-۱۲ مشکلات و محدودیت های تحقیق ۱۴
فصل دوم
مبانی نظری و ادبیات موضوع ۱۶
۲-۱ مقدمه ۱۶
۲-۲روش شناسی تحقیق ۱۶
۲-۲-۱ معرفی متغیرهای مورد استفاده در این پژوهش ۱۶
۲-۲-۱-۱  متغیر مستقل. ۱۷
۲-۲-۱-۱-۱ سفر . ۱۸
۲-۲-۱-۲ متغیرهای وابسته. ۱۸
۲-۲-۱-۲-۱ سیستم حمل و نقل. ۱۸
۲-۲-۱-۲-۱-۱ جنبه های حمل و نقل ۱۸
۲-۲-۱-۲-۱-۲ مدلهای حمل و نقل ۱۹
۲-۲-۱-۲-۱-۳ طبقه بندی های حمل و نقل ۱۹
۲-۲-۱-۲-۱-۴ حمل و نقل و ارتباطات ۱۹
۲-۲-۱-۲-۱-۵ حمل و نقل ، فعالیت ها و کاربری زمین ۲۰
۲-۲-۱-۲-۱-۶ حمل و نقل ؛ انرژی و محیط زیست ۲۰
۲-۲-۱-۲-۱-۷ مقررات قرارداد حمل و نقل ۲۱
۲-۲-۱-۲-۱-۸ انواع حمل و نقل ۲۲
۲-۲-۱-۲-۱-۸-۱ حمل و نقل زمینى یا راه‌هاى خشکى ۲۲
۲-۲-۱-۲-۱-۸-۲ حمل و نقل با راه‌آهن. ۲۳
۲-۲-۱-۲-۱-۸-۲-۱ مزایاى راه‌آهن ۲۴
۲-۲-۱-۲-۱-۸-۲-۲ مزایاى راه‌آهن از بُعد حجم کالا و تناژ بار وتعداد مسافر و نوع کالا ۲۴
۲-۲-۱-۲-۱-۸-۲-۳ مزایاى راه‌آهن از نظر عامل زمان ۲۴
۲-۲-۱-۲-۱-۸-۳ حمل و نقل ترکیبی، راهی برای ارتقای شبکه های ریلی. ۲۵
۲-۲-۱-۲-۱-۹ سیستم های نوین حمل و نقل در جهان ۲۵
۲-۲-۱-۲-۱-۱۰ حمل و نقل عمومی ۲۸
۲-۲-۱-۲-۲ مدیریت تقاضای سفر. ۲۹
۲-۲-۲-۱-۱-۱ مدیریت شهری ۳۱
۲-۲-۲-۱-۱-۲ مفهوم برنامه ریزی  وبرنامه ریزی شهری ۳۱
۲-۳ مروری بر مطالعات صورت گرفته. ۳۴
۲-۳-۱ مقایسه انگیزه های سفر در میان دو نسل جوان و بزرگسال. ۳۴
۲-۳-۳ استفاده از بهی۲-۳-۷ نقش فناوری اطلاعات و ارتباطات در کاهش تقاضای سفرهای شهری ۴۲
۲-۳-۸ میزان رضایت از سفر با مترو. ۴۴
۲-۳-۹ مدلسازی تولید سفر ۴۵
۲-۳-۱۰ تدوین متدولوژی ارزیابی پارامترهای موثر بر تقاضای سفرها در ایران. ۴۷
۲-۳-۱۱ مولفه های کیفیت و کارایی حمل و نقل عمومی ۴۸
۲-۳-۱۲ اهمیت حمل و نقل پایدار شهری در توسعه پایدار شهری. ۵۰
۲-۳-۱۳ حل مسائل پیش بینی توزیع سفر در شبکه های حمل ونقل با پارامترهای غیر دقیق ۵۲
۲-۳-۱۴ برنامه ریزی راهبردی توسعه سیستم های حمل و نقل هوشمند جاده ای کشور. ۵۳
۲-۳-۱۵ روش های مختلف برآورد ارزش زمان سفر. ۵۵
۲-۳-۱۶ پیش بینی تولید سفرهای بین شهری. ۵۹
۲-۳-۱۷ بررسی مدلهای تولید سفر. ۶۰
۲-۳ -۱۷ -۱ مدل PBS&J. 61
۲-۳-۱۷-۲ مدل رگرسیون لوژستیک. ۶۲
۲-۳-۱۷-۳ مدل BPNN. 62
۲-۳-۱۷-۴ مقایسه نتایج مدلها. ۶۳
۲-۳-۱۸ بررسی اثرات تکرار سفر بر میزان رضایت مسافران. ۶۴
۲-۳-۱۹ تاثیرات حمل و نقل همگانی بر کاهش مصرف سوخت. ۶۵
۲-۳-۲۰ عوامل موثر در ایجاد حمل و نقل نامطلوب. ۶۷
۲-۳-۲۰-۱ راهکارهایی جهت بهبود وضعیت توسعه حمل و نقل همگانی ۶۷
۲-۳-۲۱ راهکارهای کاهش تقاضای سفر. ۶۷
۲-۳-۲۱-۱ راهکارهایی که می توان برای کاهش تقاضای سفر بکار برد شامل ۶۸
۲-۳-۲۲ مناسب سازی شبکه حمل و نقل شهری و بین شهری ۶۹
۲-۳-۲۳ سفر و شادی‌ ،نیاز بنیادین‌ مردم‌ ایران‌ ۷۱
۲-۳-۲۴ ثمرات سفر ۷۴
۲-۳-۲۵ توصیه های ایمنی برای سفر با اتوبوس های بین شهری. ۷۸
۲-۳-۲۶ توصیه هایی برای روزهای مسافرت. ۸۰
۲-۳-۲۷ کاهش سفرهای بین شهری با اتوبوس، با وجود ثبات نرخ بلیط ۸۱
۲-۳-۲۸ چرا باید سفر کنیم؟ ۸۲
۲-۳-۲۸-۱ نکاتی درباره سفر با خودروی شخصی  ۸۹
۲-۳-۲۸-۲ نکاتی درباره سفر با قطار و اتوبوس. ۹۰
۲-۳-۲۸-۳ نکاتی درباره سفر با هواپیما. ۹۰
۲-۳-۲۹ روش های مدیریت تقاضای سفر در حمل ونقل ۹۱
۲-۳-۳۰ بررسی عوامل مؤثر بر زمان سفر در سیستم حمل ونقل ۹۷
۲-۳-۳۱ مدل هوشمند تقاضای سفر  تحلیل الگوی مدل تقاضای سفرهای جاده ای. ۹۹
۲-۳-۳۲ تنگناهای سیستم حمل و نقل شهری. ۱۰۰
۲-۳-۳۳ مدیریت شهری ۱۰۳
۲-۳-۳۳-۱ مدیریت شهری در جهان معاصر ۱۰۴
۲-۳-۳۳-۲ اهداف مدیریت شهری ۱۰۵
۲-۳-۳۳-۳ وظایف مدیریت شهری ۱۰۵
۲-۳-۳۳-۴ ضرورت برنامه‌ریزی برای شهری سال ۱۰۸
۲-۳-۳۳-۵ ارائه مدلى براى مدیریت یکپارچه حمل و نقل. ۱۱۴
فصل سوم
معرفی منطقه مورد مطالعه. ۱۱۶
۳-۱ مقدمه ۱۱۶
۳-۲ ویژگی های طبیعی. ۱۱۶
۳-۲-۱ وضعیت توپوگرافی ۱۱۶
۳-۲-۲ فاکتورهای اقلیمی منطقه. ۱۱۷
۳-۲-۲-۱ ارتفاعات ۱۱۷
۳-۲-۲-۲ عرض جغرافیایی ۱۱۷
۳-۲-۲-۳ پوشش گیاهی. ۱۱۷
۳-۲-۲-۴ ساعات آفتابی. ۱۱۸
۳-۲-۲-۵ توفان، رعد و برق. ۱۱۸
۳-۲-۲-۶ روزهای همراه با برف و یا مخلوط برف و باران ۱۱۸
۳-۲-۲-۷ روزهای همراه با گرد و خاک. ۱۱۹
۳-۲-۲-۸ اقلیم شهرکرد ۱۱۹
۳-۲-۳ جهت وزش بادهای غالب. ۱۲۰
۳-۳ ویژگی های انسانی. ۱۲۲
۳-۳-۱ تاریخچه شهرکرد ۱۲۲
۳-۳-۲ امور ایمنی و ترافیک. ۱۲۴
۳-۳ -۳ تقسیمات سیاسی. ۱۲۶
۳-۳-۴ ویژگی های اجتماعی ۱۳۱
۳-۳-۴-۱ آمار جمعیتی شهرکرد ۱۳۱
۳-۳-۴-۲ بعد خانوار ۱۳۱
۳-۳-۴-۳ تحولات حجم جمعیت ۱۳۳
۳-۳-۴-۴ میزان رشد جمعیت ۱۳۵
۳-۳-۴-۵ پیش بینی جمعیت آینده شهرکرد ۱۳۶
۳-۳-۴-۶ برآورد مهاجرت در شهر و شهرستان شهرکرد ۱۳۸
۳-۳-۴-۷ مهاجران وارد شده. ۱۳۹
۳-۳-۴-۸ مبادلات مهاجرتی استان با سایر استان ها. ۱۴۲
۳-۴-۴-۹  مراکز آموزشی و دانشگاهی. ۱۴۳
۳-۴  خصوصیات اقتصادی شهر ۱۴۹
۳-۴-۱ بخش صنعت ۱۴۹
۳-۴-۲ بخش معدن ۱۵۰
۳-۴-۳ کشاورزی. ۱۵۱
۳-۴-۴ دامپروری. ۱۵۱
۳-۴-۵ خدمات ۱۵۲
۳-۴-۶ میزان و نسبت درصد جمعیت فعال در بخش های مختلف اقتصادی ۱۵۳
۳-۴-۷ جمعیت فعال از نظر اقتصادی ۱۵۴
۳-۵ خصوصیات کالبدی شهر ۱۵۷
۳-۵-۱ نحوه استفاده از اراضی. ۱۵۷
۳-۵-۱-۱ مسکونی. ۱۵۷
۳-۵-۱-۲ آموزشی. ۱۵۸
۳-۵-۱-۳ آموزش عالی و فنی حرفه ای. ۱۵۸
۳-۵-۱-۴ بهداشتی. ۱۵۹
۳-۵-۱-۵ درمانی. ۱۵۹
۳-۵-۱-۶ مکان‌های تفریحی. ۱۵۹
۳-۵-۱-۷ فضای سبز شهرکرد. ۱۶۰
۳-۵-۱-۸ مذهبی ۱۶۱
۳-۵-۱-۹ فرهنگی ۱۶۱
۳-۵-۱-۱۰ ورزشی ۱۶۱
۳-۵-۱-۱۱ جهانگردی و پذیرایی ۱۶۱
۳-۵-۱-۱۲ اداری-خدمات شهری ۱۶۲
۳-۵-۱-۱۳ نظامی- ستادی ۱۶۲
۳-۵-۱-۱۴ صنعتی. ۱۶۲
۳-۵-۱-۱۵ تاسیسات و تجهیزات شهری و گورستان. ۱۶۲
۳-۵-۲ شبکه ارتباطی شهر ۱۶۳
۳-۵-۲-۱ حریم شبکه ارتباطی. ۱۶۴
۳-۵-۲-۲ ارتباطات منطقه. ۱۶۹
۳-۵-۲-۳ شیب خیابانها و نحوه دفع آبهای سطحی. ۱۷۲
۳-۵-۲-۴ حمل و نقل و انبارها. ۱۷۳
۳-۵-۲-۵ سرویس حمل و نقل عمومی. ۱۷۳
۳-۵-۲-۶ حمل ونقل شهری و برون شهری. ۱۷۴
۳-۵-۲-۶-۱ اتوبوس شهری ۱۷۴
۳-۵-۲-۶-۲ تاکسی ۱۷۴
۳-۵-۲-۶-۳ فرودگاه . ۱۷۴
۳-۵-۲-۶-۴ پایانه‌ها‌های مسافربری ۱۷۴
۳-۶ معیارها و ضوابطی که باید در طرح ریزی کالبدی شهر مورد توجه قرار گیرد ۱۷۶
۳-۷ نتیجه گیری. ۱۷۷
فصل چهارم
یافته های پژوهش. ۱۷۹
۴-۱ مقدمه ۱۷۹
۴-۲ نتایج توصیفی تحقیق ۱۷۹
۴-۲-۱ وضعیت جنسی پاسخگویان ۱۷۹
۴-۲-۲ وضعیت محل سکونت پاسخگویان ۱۸۰
۴-۲-۳ وضعیت سنی پاسخگویان. ۱۸۱
۴-۲-۴ وضعیت تحصیلات پاسخگویان. ۱۸۲
۴-۲-۵ وضعیت میانگین سفر پاسخگویان به اصفهان در هفته ۱۸۴
۴-۲-۶ وضعیت بیشترین تعداد سفر در روزهای هفته از طرف پاسخگویان. ۱۸۴
۴-۲-۷ وضعیت مقصد نهایی سفرپاسخگویان ۱۸۶
۴-۲-۸ وضعیت علت سفر. ۱۸۶
۴-۲-۹ وضعیت نوع وسیله نقلیه مورد استفاده در سفرها از طرف پاسخگویان. ۱۸۸
۴-۲-۱۰ وضعیت ناسبترین سیستم حمل و نقل پیشنهادی پاسخگویان بین دو شهر شهرکرد و اصفهان ۱۸۹
۴-۲-۱۱ وضعیت دلیل انتخاب این نوع سیستم حمل و نقل از نظر پاسخگویان. ۱۹۰
۴-۲-۱۲ وضعیت نظر خواهی در مورد خدمات. ۱۹۱
۴-۲-۱۳ وضعیت نظر خواهی در مورد سیستم حمل و نقل. ۱۹۵
۴-۳-۱ سهم استان از حمل و نقل جاده ای ۱۹۹
۴-۳-۲ سهم شهرستان شهرکرد از سفرهای استانی(پایانه مسافربری آزادی). ۲۰۴
۴-۴ نتایج استنباطی پژوهش. ۲۰۶
۴-۴-۱ آزمون فرضیه اول. ۲۰۶
۴-۴-۱-۱ وضعیت پاسخگویان از نظر گروه سنی و علت سفر. ۲۰۶
۴-۴-۲ آزمون فرضیه دوم ۲۱۱
۴-۴-۳ آزمون فرضیه سوم ۲۱۵
فصل پنجم
جمع بندی، نتیجه گیری و ارائه پیشنهادات. ۲۱۷
۵-۱ جمع بندی. ۲۱۷
۵-۲ نتایج پژوهش ۲۱۸
۵-۲-۱ نتایج توصیفی ۲۱۸
۵-۲-۲ نتایج استنباطی. ۲۱۹
۵-۲-۲-۱ آزمون فرضیه اول. ۲۱۹
۵-۲-۲-۲ آزمون فرضیه دوم ۲۱۹
۵-۲-۲-۳ آزمون فرضیه سوم ۲۲۰
۵-۳ اقدامات مورد نیاز برای حل مشکلات سیستم حمل و نقل در محدوده مورد مطالعه ۲۲۱
۵-۳-۱ اقدامات فرهنگی ۲۲۱
۵-۳-۲ اقدامات قانونی ۲۲۲
۵-۳-۳ اقدامات اقتصادی. ۲۲۲
۵-۳-۴ اقدامات خدماتی ۲۲۲
۵-۳-۵ اقدامات اجتماعی. ۲۲۳
۵-۴ ارائه پیشنهادات ۲۲۳
۵-۵ موضوعات پیشنهادی جهت کار در آینده ۲۲۴
منابع فارسی ۲۲۶
منابع انگلیسی. ۲۲۹
چکیده انگلیسی. ۲۳۰
فهرست جدول ها
جدول شماره ۱-۱ : متغیرهای کلی تحقیق ، شاخص های سنجش متغیرها و درصد روایی آنها        ۱۲
جدول شماره ۲-۱ : استراتژی­های مدیریت تقاضای سفر. ۳۰
جدول شماره ۲-۲ : مشخصات و خصوصیات سفر با اتوبوس در ایران ۴۲
جدول شماره ۲-۳ : طبقه بندی برای تعیین نرخ های تخلیه ۶۱
جدول شماره ۲-۴ : جدول دسته بندی برای نشان دادن عملکرد مدل رگرسیون لوجستیک . ۶۳
جدول شماره ۲-۵ : دسته بندی برای نشان دادن عملکرد مدل )مدل رگرسیون لوجستیک) ۶۳
جدول شماره ۲-۶ : انواع معیارها و حالتهای هر معیار در تکنیکهای پیش بینی زمان سفر. ۹۶
جدول شماره ۲-۷ : چهار روش برای دست‌یابی به شهرهای سالم. ۱۱۰
جدول شماره ۳-۱ : خلاصه نتایج تعیین اقلیم شهرکرد با روش های مختلف. ۱۱۹
جدول شماره ۳-۲ : وضع جوی شهر شهرکرد برحسب ماه. ۱۲۱
جدول شماره ۳-۳ : تعداد پایگاه های امداد نجات جاده ای تا پایان سال ۱۳۸۹ ۱۲۵
جدول شماره ۳-۴ : تعداد تصادفات، متوفیات و مصدومین در سال ۱۳۸۹ ۱۲۶
جدول شماره ۳-۵ تقسیمات سیاسی استان چهارمحال و بختیاری :۱۳۸۸. ۱۲۷
جدول شماره ۳-۶ : طول و عرض جغرافیایی شهرستانها ۱۲۷
جدول شماره ۳-۷ : تعداد شهرستان، بخش، شهر و دهستان براساس تقسیمات کشوری ۱۲۸
جدول شماره ۳-۸ : تقسیمات استان چهارمحال و بختیاری. ۱۲۸
جدول شماره ۳-۹ : تقسیمات کشوری در محدوده استان. ۱۲۹
جدول شماره ۳-۱۰ : آمار جمعیتی شهرکرد ۱۳۱
جدول شماره ۳-۱۱ : جمعیت بر حسب تعداد افراد تشکیل دهنده خانواده در سال ۱۳۸۵ ۱۳۲
جدول شماره ۳-۱۲ : جمعیت برحسب نوع خانوار، جنس و شهرستان: آبان ۱۳۸۵ ۱۳۲
جدول شماره ۳-۱۳ : توزیع سنی شهر شهرکرد و میزان رشد ویژه گروه های بزرگ سنی ۱۳۴
جدول شماره ۳-۱۴ : پیش بینی جمعیت شهر شهرکرد ، میزان های حیاتی و میزان های رشد بر حسب دوره های پنج ساله از سال ۱۳۷۵ تا ۱۳۹۵ (گزینه اول) ۱۳۷
جدول شماره ۳-۱۵ : پیش بینی جمعیت شهر شهرکرد ، میزان های حیاتی و میزان های  شد بر حسب دوره های پنج ساله از سال ۱۳۷۵ تا ۱۳۹۵ (گزینه دوم) ۱۳۷
جدول شماره ۳-۱۶ : پیش بینی جمعیت شهر شهرکرد ، میزان های حیاتی و میزان های رشد بر حسب دوره های پنج ساله از سال ۱۳۷۵ تا ۱۳۹۵ (گزینه سوم). ۱۳۸
جدول شماره ۳-۱۷ : برآورد مهاجرت در شهر و شهرستان شهرکرد. ۱۳۹
جدول شماره ۳-۱۸ : توزیع مهاجران وارد شده به استان چهارمحال و بختیاری  از  سایر استانها برحسب مقصد مهاجرت                                                                                                           ۱۴۰
جدول شماره ۳-۱۹ : توزیع مهاجران خارج شده از استان چهارمحال و بختیاری به تفکیک مهمترین استانهای مقصد (۸۵-۱۳۷۵)                                                                                                           ۱۴۰
جدول شماره ۳-۲۰ : مهاجران وارد شده به استان چهارمحال و بختیاری به تفکیک مهمترین استانهای مبدا      ۱۴۰
جدول شماره ۳-۲۱ : موازنه مهاجرتی استان چهارمحال و بختیاری با استانهای اصفهان، خوزستان، تهران و فارس در سالهای ۱۳۸۵ – ۱۳۷۵. ۱۴۱
جدول شماره ۳-۲۲ : مهاجران خارج شده از استان چهارمحال و بختیاری به تفکیک مهمترین استانهای مقصد (۸۵-۱۳۷۵)                                                                                                           ۱۴۲
جدول شماره ۳-۲۳ : شمار و درصد مهاجران خارج شده از استان چهارمحال و بختیاری به تفکیک مهمترین استانهای مقصد (۷۵-۱۳۶۵). ۱۴۳
جدول شماره ۳-۲۴ : باسوادان در جمعیت ۶ ساله و بیشتر ساکن برحسب جنس و شهرستان ۱۴۳
جدول شماره ۳-۲۵ : دانش آموزان وکارکنان آموزشی،دفتری واداری کلیه دوره های تحصیلی برحسب شهرستان ۱۴۴
جدول شماره ۳-۲۶ : فارغ التحصیلان دوره های تحصیلی تحت پوشش اداره کل آموزش و پرورش  بر حسب پایه تحصیلی                                                                                                           ۱۴۴
جدول شماره ۳-۲۷ : دانشجویان دانشگاهها ومراکز آموزش عالی دولتی برحسب دوره های مختلف تحصیلی ۱۴۵
جدول شماره ۳-۲۸ : فارغ التحصیلان دانشگاهها ومراکز آموزش عالی دولتی برحسب دوره های مختلف تحصیلی     ۱۴۷
جدول شماره ۳-۲۹ : کارگاه های فعال بخش خدمات شهرکرد به تفکیک نوع فعالیت عمده ۱۵۳
جدول شماره ۳-۳۰ : جمعیت فعال شهرکرد. ۱۵۵
جدول شماره ۳-۳۱ : جمعیت ده ساله و بیشتر شهرکرد به تفکیک فعال و غیر فعال طی دهه های مختلف      ۱۵۶
جدول شماره ۳-۳۲ : جمعیت فعال شهرکرد به تفکیک شاغل و بیکار و جنسیت در دوره های مختلف         ۱۵۶
جدول شماره ۳-۳۳ : تعداد پلاکهای سطح شهر. ۱۵۷
جدول شماره ۳-۳۴ : پروانه های ساختمانی صادر شده برای احداث بنا برحسب مساحت زمین و زیربنا در نقاط شهری                                                                                                           ۱۵۷
جدول شماره ۳-۳۵ : پروانه های ساختمانی مسکونی صادر شده برای احداث بنا برحسب تعداد طبقات در نقاط شهری                                                                                                           ۱۵۸
جدول شماره ۳-۳۶ : پروانه های ساختمانی صادرشده برای احداث بنابرحسب وضعیت قبلی زمین ومساحت آن درنقاط شهری                                                                                                           ۱۵۸
جدول شماره ۳-۳۷ : اماکن مذهبی. ۱۶۱
جدول شماره ۳-۳۸ : عرض حریم بکه ارتباطی شهر ۱۶۶
جدول شماره ۳-۳۹ : حجم ترافیک ورودی به شهر شهرکرد- اصفهان. ۱۷۱
جدول شماره ۳-۴۰ : تعداد اتوبوس و مینی بوس فعال در خطوط شهری و برون شهری. ۱۷۳
جدول شماره ۳-۴۱ : انواع راه های تحت پوشش اداره کل راه و ترابری استان ۱۷۵
جدول شماره ۳-۴۲ : انواع راه های روستایی تحت پوشش اداره کل راه و ترابری استان. ۱۷۵
جدول شماره ۳-۴۳ : تعداد پایانه ، سفر و مسافرجابجا شده برون استانی و درون استانی از طریق پایانه های مسافر بری توسط انواع وسایل نقلیه عمومی مسافری جاده ای برحسب شهرستان. ۱۷۵
جدول شماره ۴-۱ : وضعیت جنسی پاسخگویان. ۱۸۰
جدول شماره ۴-۲ : وضعیت محل سکونت پاسخگویان ۱۸۱
جدول شماره ۴-۳ : وضعیت سنی پاسخگویان ۱۸۲
جدول شماره ۴-۴ : وضعیت تحصیلات پاسخگویان ۱۸۳
جدول شماره ۴-۵ : وضعیت میانگین سفر پاسخگویان به اصفهان در هفته ۱۸۴
جدول شماره ۴-۶ : وضعیت بیشترین تعداد سفر در روزهای هفته ۱۸۵
جدول شماره ۴-۷ : وضعیت مقصد نهایی سفر ۱۸۶
جدول شماره ۴-۸ : وضعیت علت سفر ۱۸۷
جدول شماره ۴-۹ : وضعیت علت سفر در صورت غیر شغلی بودن ۱۸۷
جدول شماره ۴-۱۰ : وضعیت نوع وسیله نقلیه مورد استفاده در سفرها ۱۸۸
جدول شماره ۴-۱۱ : وضعیت نوع سیستم حمل و نقل مناسب بین دو شهر شهرکرد و اصفهان        ۱۸۹
جدول شماره ۴-۱۲ : وضعیت دلیل انتخاب این نوع سیستم حمل ونقل. ۱۹۰
جدول شماره ۴-۱۳ : وضعیت نظرپاسخگویان به نامناسب بودن خدمات درمانی. ۱۹۱
جدول شماره ۴-۱۴ : وضعیت نظرپاسخگویان به نامناسب بودن خدمات آموزشی. ۱۹۲
جدول شماره ۴-۱۵ : وضعیت نظرپاسخگویان به نامناسب بودن خدمات تفریحی. ۱۹۳
جدول شماره ۴-۱۶ : وضعیت ن نظرپاسخگویان به نامناسب بودن خدمات تجاری. ۱۹۴
جدول شماره ۴-۱۷ : وضعیت نظرپاسخگویان به مدیریت حمل و نقل شهری ۱۹۵
جدول شماره ۴-۱۸ : وضعیت نظرپاسخگویان به سیستم ایمنی جاده ای ۱۹۶
جدول شماره ۴-۱۹ : وضعیت نظرپاسخگویان به کیفیت خدمت رسانی سیستم حمل و نقل ۱۹۷
جدول شماره ۴-۲۰ : وضعیت نظرپاسخگویان به کیفیت وسایل حمل و نقل عمومی. ۱۹۸
ت جدول شماره ۴-۲۱ : تعداد مسافر جابجا شده به تفکیک شهرستان مبدا و استان مقصد. ۲۰۱
جدول شماره ۴-۲۲ : تعداد سفر انجام شده به تفکیک شهرستان مبدا و استان مقصد ۲۰۲
جدول شماره ۴-۲۳ : مسافرین جابه جا شده استان چهار محال و بختیای. ۲۰۴
جدول شماره ۴-۲۴ : مسافرین جابه جا شده از پایانه مسافربری آزادی شهرکرد ۲۰۴
جدول شماره ۴-۲۵ : اطلاعات گروه های سنی و علت سفر ۲۰۶
جدول شماره ۴-۲۶ : نتایج بدست آمده از آزمون خی دو ۲۰۷
جدول شماره ۴-۲۷ : متغیرها و شاخص های مورد استفاده در فرضیه دوم. ۲۱۱
جدول شماره ۴-۲۸ : وضعیت نظرپاسخگویان به نامناسب بودن خدمات در شهر شهرکرد ۲۱۲
جدول شماره ۴-۲۹ : سرانه و سطوح مورد نیاز کاربریها(متر مربع). ۲۱۳
جدول شماره ۴-۳۰ : نتایج آزمون فرضیه دوم ۲۱۴
جدول شماره ۴-۳۱ : نتایج آزمون فرضیه سوم ۲۱۵
فهرست نمودارها
نمودار شماره ۲-۱ : توسعه اهداف سیستم حمل و نقل شهری ۳۹
نمودار شماره ۲-۲ : نمای شماتیک سیستم عصبی – فازی. ۴۶
نمودار شماره ۲-۳ : نمودار سه بعدی خروجی ها در برابر ورودی ها. ۴۶
نمودار شماره ۲-۴ : منحنی ROC برای مدل رگرسیون لوجستیک . ۶۳
نمودار شماره ۲-۵ : منحنی ROC برای مدل BPNN. 63
نمودار شماره ۲-۶ : طرح شهر سالم بلفاست ۱۱۲
نمودار شماره ۲-۷ : مدل مفهومى کنترل یکپارچه ترافیک. ۱۱۳
نمودار شماره ۳-۱ : تعداد پایگاه های امداد نجات جاده ای تا پایان سال ۱۳۸۹ ۱۲۵
نمودار شماره ۳-۲ : تعداد تصادفات، متوفیات و مصدومین در سال ۱۳۸۹ ۱۲۶
نمودار شماره ۳-۳ : درصد مساحت شهرستانهای استان. ۱۲۸
نمودار شماره ۳-۴ : تراکم جمعیت در استان و به تفکیک شهرستان ۱۳۳
نمودار شماره  ۴-۱ : وضعیت جنسی پاسخگویان. ۱۸۰
نمودار شماره  ۴-۲ : وضعیت محل سکونت پاسخگویان. ۱۸۱
نمودار شماره ۴-۳ : وضعیت سنی پاسخگویان. ۱۸۲
نمودار شماره ۴-۴: وضعیت تحصیلات پاسخگویان ۱۸۳
نمودار شماره ۴-۵ : وضعیت میانگین سفر پاسخگویان به اصفهان در هفته. ۱۸۴
نمودار شماره ۴-۶ : وضعیت بیشترین تعداد سفر در روزهای هفته. ۱۸۵
نمودار شماره ۴-۷: وضعیت مقصد نهایی سفر ۱۸۶
نمودار ۴-۸ : وضعیت علت سفر. ۱۸۷
نمودار ۴-۹ : وضعیت علت سفر در صورت غیر شغلی بودن. ۱۸۸
نمودار شماره ۴-۱۰ : وضعیت نوع وسیله نقلیه مورد استفاده در سفرها. ۱۸۹
نمودار شماره ۴-۱۱ : وضعیت نوع سیستم حمل و نقل مناسب بین دو شهر شهرکرد و اصفهان   ۱۹۰
نمودار شماره ۴-۱۲ : وضعیت دلیل انتخاب این نوع سیستم حمل ونقل ۱۹۱
نمودار شماره ۴-۱۳ : وضعیت نظرپاسخگویان به نامناسب بودن خدمات درمانی ۱۹۲
نمودار شماره ۴-۱۴ : وضعیت نظرپاسخگویان به نامناسب بودن خدمات آموزشی ۱۹۳
نمودار شماره ۴-۱۵ : وضعیت نظرپاسخگویان به نامناسب بودن خدمات تفریحی ۱۹۴
نمودار شماره ۴-۱۶ : وضعیت نظرپاسخگویان به نامناسب بودن خدمات تجاری ۱۹۵
نمودار شماره ۴-۱۷ : وضعیت نظرپاسخگویان به مدیریت حمل و نقل شهری. ۱۹۶
نمودار شماره ۴-۱۸ : وضعیت نظرپاسخگویان به سیستم ایمنی جاده ای ۱۹۷
نمودار شماره ۴-۱۹ : وضعیت نظرپاسخگویان به کیفیت خدمت رسانی سیستم حمل و نقل ۱۹۸
نمودار شماره ۴-۲۰ : وضعیت نظرپاسخگویان به کیفیت وسایل حمل و نقل عمومی ۱۹۹
نمودار شماره ۴-۲۱ : تعداد مسافر جابجا شده در سطح کشور بر حسب استان مبدا. ۱۹۹
نمودار شماره ۴-۲۲ : تعداد سفر وسایل نقلیه عمومی مسافری حامل مسافر سطح کشور بر حسب استان مبدا در سال ۱۳۸۸. ۲۰۰
نمودار شماره ۴-۲۳ : مسافرین جابجا شده برون استانی استان چهارمحال و بختیاری. ۲۰۳
نمودار شماره ۴-۲۴ : مسافرین جابجا شده برون استانی استان اصفهان ۲۰۳
نمودار شماره ۴-۲۵ :وضعیت نظرپاسخگویان در مورد کمبود خدمات در شهر شهرکرد ۲۱۲
فهرست نقشه ها
نقشه شماره ۳-۱ : نقشه شهرستانهای استان چهارمحال و بختیاری ۱۳۰
نقشه شماره ۳-۲ : نقشه شهرستان شهرکرد. ۱۳۰
نقشه شماره ۳-۳ : نقشه راه های استان چهارمحال و بختیاری ۱۶
فهرست تصویرها
شکل شماره ۲-۱ : اعضای گروه رهبری‌کننده طرح شهر سالم. ۱۱۲
شکل شماره ۳-۱ : پارک کوهستانی ملت شهرکرد. ۱۵۹
شکل شماره ۴-۱ : پایانه مسافربری شهرکرد. ۲۰۳
شکل شماره ۴-۲ : پایانه مسافربری آزادی شهرکرد. ۲۰۵
ضمیمه
پرسشنامه سفرهای روزانه شهرکرد – اصفهان       ۲۳۱
چکیده:
با توجه به اینکه شهر شهرکرد در استان چهارمحال و بختیاری رشد چندانی نداشته (چه از لحاظ کالبدی و چه از لحاظ برخی خدمات مانند تفریحی و تجاری ) و در سال ۱۳۸۹ (و سالهای پیش از آن) بیشترین جابجایی مسافر (۷۸.۳% )از شهر شهرکرد ، به شهر اصفهان و اکثر آنها به صورت روزانه بوده است، این پژوهش سعی بر شناخت عوامل موثر در ایجاد این سفرها داشته است. که روش کار به صورت ترکیبی از روش های اسنادی- تحلیلی و میدانی بوده، بدین صورت که پس از تکمیل  پرسشنامه برای تجزیه و تحلیل اطلاعات از نرم افزارهای آماری (Excel ,Spss) استفاده شده است.آزمون آماری آلفای کورنباخ نشان داد که این پرسشنامه از اعتبار و روایی بالایی برخوردار است. آزمون های فرضیات تحقیق نشان داد که اولا هیچگونه رابطه ای بین علت سفرهای روزانه و گروه های جمعیتی سفر کننده از شهرکرد به اصفهان وجود نداشته است ثانیا رابطه ی معناداری بین سیستم حمل و نقل شهری شهرکرد-اصفهان و میزان تردد و همچنین رابطه معناداری بین خدمات شهری شهرکرد و تعداد سفر وجود دارد. که با مدیریت و برنامه ریزی صحیح می توان تعداد سفرها را کاهش وشهر شهرکرد را به سوی پیشرفت و توسعه سوق داد.
مقدمه:
در گذشته های دور که جابجایی انسان ها با پای پیاده و سپس با بهره گرفتن از حیوانات و ارابه ها صورت می گرفت به دلیل ناامنی و ناهمواری راه ها و عدم وجود حالت ارتجاعی فنری در کالسکه ها،به خصوص در زمستان، مردم کمتر مسافرت می کردند و به ندرت هم برای تفریح به سفر می رفتند .
از طرف دیگر حمل و نقل فعالیتی است اقتصادی که جابه جایی انسان و کالا را از مکانی به مکان دیگر شامل می شود.  بشر در طول تاریخ تکامل زندگی خود با ترکیب اصلی حمل و نقل و با توجه به امکانات طبیعی در مناطق مختلف کره زمین به شیوه های متنوعی برای فعالیت حمل و نقل دست یافته است(بیضایی :۸۷،۱۳۸۲).
به تدریج با توسعه جاده ها و بهره برداری از وسایل نقلیه موتوری و افزایش سرعت جابجایی،مسافرت در اقصی نقاط جهان افزایش یافت . در کشور ما با گذشت زمان و اهمیت دسترسی به فنون و دانش های مختلف، به تدریج مسافرت ها با هدف کسب دانش و تجربه آموزی و همچنین برای تجارت، زیارت و تفریح و توسط طیف خاصی از مردم صورت می گرفت( جاروندی و فرقانی ، ۱۳۸۸ :۱۲۴).
حمل و نقل و ترافیک شهری ، همواره به عنوان مبحثی کلیدی و اساسی در مطالعات شهری و ناحیه ای مطرح بوده است. زیرا همانطور که خواهیم دید یکی از نقش های اساسی زندگی شهری را تشکیل می دهد ، که آن با ارتباط بخشیدن اکثر امور انسانی به یکدیگر و جریان یابی افراد ، کالا ، انرژی و اطلاعات محقق می گردد.اگر اغراق نباشد حیات و ممات شهرها در گرو حمل و نقل شهری است. بنابراین پرداختن به این موضوع خود بینشی گسترده و بین رشته ای را می طلبد که تنها از عهده یک علم و حتی مجموع علوم انسانی بر نمی آید(امینی نژاد :۱۳۹۰، ۳).
از طرف دیگر ترکیب مدیریت و شهر، مفهوم ساماندهی به امور مربوط به برنامه ریزی، سازماندهی، بسیج منابع و امکانات، هدایت و کنترل، در محدوده شهر را تداعی می کند. مفهومی که در کشور‌های مختلف به دلیل ساختار‌های سیاسی و رویکرد‌های اقتصادی، نهاد‌های متفاوتی را با الگو‌های متفاوتی در خود درگیر دارد( نعمت اللهی:۱۳۸۸،۷۸).
پژوهش حاضر در راستای شناخت عوامل موثر بر سفرهای روزانه افراد ازسمت شهر  شهرکرد به سمت شهر اصفهان در پنج فصل تنظیم گردیده و راهکارهایی جهت مدیریت و برنامه ریزی شهری صحیح و جامع در شهر شهرکرد ارائه گردیده است.
فصل اول با عنوان کلیات تحقیق آورده شده است و در آن پس از آوردن مقدمه ای کوتاه به بیان مسئله و سپس سؤالهای اصلی پژوهش ، فرضیه ها ی پژوهش ، اهداف پژوهش ، سابقه  انجام تحقیق  ، کاربردهای متصور از تحقیق ، مراجع استفاده کننده از نتیجه پایان نامه ، روش انجام تحقیق ، روش و ابزار گرد آوری اطلاعات ، روش تجزیه و تحلیل داده ها ، روایی و پایایی تحقیق ، جامعه آماری و روش نمونه گیری ، مشکلات و محدودیت های تحقیق ، جنبه جدید بودن و نوآوری تحقیق  پرداخته شده است. در آخر با بیان واژگان کلیدی استفاده شده در تحقیق و شرح مختصر هر یک از آنها، این بخش را به پایان رسانده ام.
فصل دوم با عنوان مبانی نظری و ادبیات موضوع آورده شده است و در آن نیز پس از آوردن مقدمه ای کوتاه ، به بیان متغیرهای مستقل و وابسته پژوهش پرداخته و به صورت مفصل شرح داده شده اند.همچنین مروری بر تحقیقات انجام گرفته ی پیشین داشته و آنها را به صورت مختصر بازگو نموده ایم.
فصل سوم تحت عنوان معرفی منطقه مورد مطالعه ذکر گردیده است و در آن نیز پس از آوردن مقدمه ای کوتاه ،سه بخش اصلی ویژگی های طبیعی، ویژگی های انسانی و ویژگی های اقتصادی بیان شده و موقعیت جغرافیایی منطقه مورد مطالعه یعنی شهر شهرکرد و سپس خصوصیات اجتماعی و اقتصادی و در آخر ویژگی های کالبدی منطقه شامل ۱- کاربری اراضی در وضع موجود به همراه سرانه هر بخش و ۲- راه های ارتباطی منطقه ، معرفی شده اند.
فصل چهارم با عنوان یافته های پژوهش آورده شده و در آن پس از آوردن مقدمه ای کوتاه ، ابتدا به بیان نتایج توصیفی و همچنین میزان رضایت آنان از طریق نظرخواهی پرداخته و سپس به اثبات

دانشگاه قم

دانشکده الهیات و معارف اسلامی

پایان نامه فلسفه و کلام اسلامی- گرایش فلسفه اسلامی

عنوان:

تأثیر انسان­ شناسی بر اخلاق از دیدگاه امام خمینی

استاد راهنما:

دکتر معصومه موحدنیا

فهرست مطالب:

مقدمه. ۱

فصل اول: کلیات و مفاهیم ۲

1. کلیات. ۳

۱- ۱- ۱.  بیان مسئله. ۳

۱- ۱- ۲. پرسش‌های اصلی پژوهش. ۳

۱- ۱- ۳. فرضیه‌ها ۳

۱- ۱- ۴. روش انجام کار و منابع پژوهش. ۴

۱- ۱-  ۵. ضرورت و هدف پژوهش. ۴

۱- ۱-  ۶. سابقه و پیشینه پژوهش. ۵

۱- ۲. مفاهیم. ۶

۱-۲-۱ . اخلاق ۶

۱- ۲-۲. انسان‌شناسی ۷

۱- ۲-۳. انواع پژوهش‌های اخلاقی ۸

۱- ۲-۳-۱.  اخلاق توصیفی ۸

۱- ۲-۳-۲. فلسفه اخلاق ۹

۱- ۲-۳-۲-۱. فرا اخلاق ۹

۱- ۲-۳-۲-۲. اخلاق هنجاری ۹

۱- ۲-۳-۲-۲-۱. مکاتب اخلاقی ۱۰

۱- ۲-۳-۲-۲-۱-۱. اخلاق فضیلت. ۱۰

۱- ۲-۳-۲-۲-۱-۲. اخلاق سودگرا ۱۱

۱- ۲-۳-۲-۲-۱-۳. اخلاق وظیفه‌گرا ۱۱

۱-۲-۳-۳. علم اخلاق ۱۲

۱-۲-۴. انواع انسان‌شناسی ۱۲

۱- ۲-۴-۱. انسان‌شناسی تجربی ۱۲

۱- ۲-۴-۲. انسان‌شناسی فلسفی ۱۳

۱- ۲-۴-۳. انسان‌شناسی عرفانی ۱۳

۱-۲-۴-۴. انسان‌شناسی دینی ۱۴

۱-۲-۵. حقیقت انسان در رویکردهای مختلف ۱۴

۱-۲-۵-۱. حقیقت انسان در عرفان. ۱۴

۱-۲-۵-۲. حقیقت انسان در فلسفه. ۱۶

۱-۲-۵-۲-۱. نفس و مراتب آن. ۱۷

۱-۲-۵-۲-۱-۱. عقل ۱۸

۱-۲-۵-۲-۱-۱-۱. مراتب عقل نظری ۱۹

۱-۲-۵-۲-۱-۱-۲. مراتب عقل عملی ۲۱

الف. اراده ۲۱

ب. اختیار. ۲۲

۱-۲-۵-۲-۱- ۲. تخیل ۲۳

۱-۲-۵-۲-۱- ۳. احساس. ۲۶

۱- ۲- ۶.  خصوصیات و گرایش‌های انسان. ۲۷

۱-۲-۶- ۱. فطرت. ۲۸

۱-۲-۶- ۲. غریزه ۲۹

۱-۲-۶- ۳. عواطف. ۲۹

۱-۲-۶- ۴. طبیعت و سرشت و طینت. ۳۱

۱-۲-۶- ۵. استعداد بی‌نهایت انسان. ۳۱

۱- ۲- ۷. مسائل اخلاق ۳۲

۱- ۲- ۷- ۱. منشأ اخلاق ۳۲

۲- ۷- ۲. منشأ مفاهیم اخلاقی ۳۳

۱- ۲- ۷- ۳. سعادت و شقاوت. ۳۴

۱- ۲- ۷- ۴.  لذت و الم. ۳۶

۱- ۲- ۷- ۵. فضیلت و رذیلت. ۳۷

۱- ۲- ۸. معیار فعل اخلاقی ۳۹

۱- ۲- ۸- ۱. آگاهی ۳۹

۱- ۲- ۸- ۲.  نیت. ۳۹

۱- ۲- ۸- ۳. قرب به خدا ۴۱

۱- ۲- ۹.  رابطه انسان‌شناسی و اخلاق۴۱

۱- ۲- ۹- ۱. تغییرپذیری انسان. ۴۱

۱- ۲- ۹- ۲. عقل و وجدان دراخلاق ۴۲

۱- ۲- ۹- ۳. آزادی انسان. ۴۳

۱- ۲- ۹- ۴. عدالت و اعتدال در اخلاق ۴۴

فصل دوم: بررسی مبانی نظری مسئله تأثیر انسان‌شناسی بر اخلاق در اندیشه امام خمینی(ره).۴۵

۲-۱. اخلاق در نظر امام خمینی(ره) ۴۶

۲-۲. انسان‌شناسی در نظر امام خمینی(ره). ۴۶

۲-۲-۱. انسان‌شناسی فلسفی ۴۷

۲-۲-۱-۱. ساحت نفس. ۴۸

۲-۲-۱-۲. مراتب و قوای نفس. ۵۱

۲-۲-۱-۲-۱. عقل ۵۳

۲-۲-۱-۲-۲. اختیار و اراده ۵۵

۲-۲-۱-۳. رابطه مراتب و شؤون نفس. ۵۶

۲-۲-۱-۴. رابطه نفس و بدن. ۵۷

۲-۲-۱-۵. بدن تابع نفس. ۵۸

۲-۲-۲. انسان‌شناسی عرفانی ۶۰

۲- ۲- ۲- ۱. قلب و مراتب آن. ۶۰

۲-۲-۲-۱-۱. اقسام قلب. ۶۲

۲-۲-۲-۱-۲. رابطه قلب و بدن. ۶۳

۲-۳. خصوصیات و گرایشهای انسان. ۶۴

۲-۳-۱. فطرت. ۶۴

۲-۳-۱-۱. ویژگی‌های امور فطری ۶۵

۲-۳-۲. طینت. ۶۶

۲-۳-۳. استعداد. ۶۷

۲-۴. بررسی اندیشه اخلاقی امام خمینی(ره). ۶۸

۲-۴-۱. رویکرد فلسفی سعادت‌گرا ۶۸

۲-۴-۲. سعادت و شقاوت. ۶۹

۲-۴-۲-۱. سعادت و شقاوت وجودی ۷۱

۲-۴-۲-۲. سعادت و شقاوت اخلاقی ۷۱

۲-۴-۲-۳. ملاک سعادت و شقاوت. ۷۲

۲-۴-۲-۳-۱. علم و معرفت و اقسام آن. ۷۴

۲-۴-۳. عدالت و اعتدال. ۷۵

۲-۴-۳-۱.رابطه اعتدال و فضیلت و رذیلت. ۷۶

۲-۵. رویکرد عرفانی به اخلاق ۷۷

۲-۵-۱. مراتب سلوک عرفانی. ۷۸

۲-۵-۲. راه‌های تهذیب اخلاق و اصلاح نفس ۷۸

۲-۵-۲-۱. تفکر. ۷۹

۲-۵-۲-۲. عزم. ۸۰

۲-۵-۲-۳. مشارطه، مراقبه، محاسبه. ۸۱

۲-۵-۲-۴. تذکر مداوم. ۸۲

نتایج ۸۴

فصل سوم: تأثیر انسان‌شناسی بر اخلاق. ۸۶

۳-۱. فطرت انسانی منشأ اخلاق ۸۷

۳-۱-۱.دین عامل شکوفایی فطرت. ۸۸

۳-۱-۲.عوامل احتجاب فطرت. ۸۹

۳-۲. حبّ ذات و حب دنیا مانع و عاملی برای رشد اخلاقی. ۹۰

۳-۳. تغییرپذیری و اخلاق ۹۱

۳-۳-۱. اصلاح نفس و اخلاق ۹۲

۳-۳-۲. تربیت دینی و اخلاق ۹۳

۳-۳-۲-۱. ایمان به خدا ۹۶

۳-۳-۲ -۱-۱. فقدان ایمان اساس فساد اخلاقی ۹۸

۳-۳-۲-۱-۲. رابطه ایمان و عمل ۹۸

۳-۳-۲-۱-۳. عبادت وتکامل اخلاقی ۱۰۰

۳-۳-۲-۱-۴. رابطه تقوا و اخلاص با اخلاق۱۰۱

۳-۴. نیّت باطن و روح عمل ۱۰۲

۳-۵. تأثیر شناخت و فهم کرامت نفس بر اخلاق ۱۰۴

۳-۵-۱. رابطه معرفت نفس و اخلاق ۱۰۵

۳-۶. تفکر و اخلاق ۱۰۵

۳-۵-۱. رابطه تخیل و اخلاق ۱۰۶

۳-۵-۲. اعتدال ظاهری و باطنی منشأ فضیلت ۱۰۷

۳-۷. قلب و اخلاق ۱۰۷

۳-۷-۱. تأثیر اعمال بدنی بر ملکات و قلب ۱۰۸

۳-۸. حریت انسان و اخلاق ۱۰۹

۳-۹. قرب و تقرب به خدا سعادت نهایی انسان. ۱۱۰

نتایج ۱۱۱

نتیجه‌گیری ۱۱۳

فهرست منابع. ۱۱۷

چکیده:

ارتباط بین انسان‌شناسی و اخلاق از جمله مباحثی است که غالبا اندیشمندان حوزه اخلاق به آن نپرداخته یا به گونه‌ای روشن در مورد آن سخن نگفته‌اند.از آنجا که هم اخلاق و هم انسان‌شناسی به عنوان دو موضوع نسبتا وسیع در حوزه مطالعات مربوط به نفس انسان هستند، قطعا ارتباط وثیقی را بین آن‌ها می‌توان یافت.امام خمینی(ره) از جمله اندیشمندانی هستند که در آثار خود به این دو حوزه پرداخته‌اند و شناخت انسان از مباحث بنیادی در نظر ایشان بوده و اخلاق را با توجه به حقیقت انسان  و هدف او تبیین کرده‌اند. امام با نگرشی دینی و عرفانی مباحث اخلاقی را مطرح کرده و هدف اخلاق را تربیت انسان و شکوفایی استعدادهای فطری و رشد انسان در همه مراتب و ابعادش بیان کرده‌اند.مسئله اساسی در پژوهش حاضر این است که در نظر امام خمینی چه نسبتی بین انسان‌شناسی و اخلاق وجود داشته و اساسا نقش انسان‌شناسی در اخلاق از منظر ایشان چیست. این نوشتار با روش تحلیل – توصیفی و استدلال عقلی و نقلی نشان میدهدکه دو رویکرد فلسفی و عرفانی در انسان شناسی امام خمینی وجود دارد و به همین ترتیب دو رویکرد اخلاقی می توان در اثار ایشان یافت . در رویکرد فلسفی حقیقت انسان را نفس ناطقه دانسته و برای آن مراتبی را بیان کرده‌اند و سعادت و کمال انسان منوط به توجه به رشد و تربیت همه مراتب می‌دانند و هم‌چنین در رویکرد عرفانی خویش حقیقت انسان را قلب و آن را مرکز فطرت الهی معرفی کرده‌اند. اخلاق با رویکرد فلسفی همراه با واژه های اعتدال، فضیلت و سعادت است و با رویکرد عرفانی همراه با تزکیه و اصلاح نفس و قرب به خداست. و هدایت و سعادت انسان را در اصلاح قلب انسان و تهذیب و تزکیه آن از تعلقات مادی و رذایل اخلاقی بیان کرده‌اند که این امر به وسیله خصوصیات خاص انسان مانندِ اختیار، اراده، فطرت، استعداد، عقل از یک سو و اطاعت از شرع از جانب دیگر میسر است.

مقدمه:

به نام خداوندی که برای تکامل و سعادت انسان، آسمان‌ها و زمین را آفرید و سعادت را سرمشق انسان‌هایی قرار داد که به انسانیت خویش واقفند.

خدا، انسان و جهان، سه محور اساسی اندیشه بشری است که در طول تاریخ و در همه جوامع، پرسش‌های مهم، اساسی و اندیشه‌ساز، همواره درباره آن‌ها مطرح می‌شود و تمام تلاش فکری بشر، متوجه این سه کانون و یافتن پاسخ‌های درست و مناسب برای پرسش‌های مربوط به آن‌ها است.  در این میان شناخت انسان و حل معماها و رازهای نهفته‌ی آن از اهمیت ویژه‌ای برخوردار و دانشمندان فراوانی را در رشته‌های علمی مختلف به خود مشغول ساخته است.  در تعالیم ادیان آسمانی-به ویژه اسلام- پس از مسأله خدا، «انسان» محوری‌ترین مسأله به شمار آمده و آفرینش جهان، فرستادن پیامبران و نزول کتاب‌های آسمانی، برای رسیدن او به سعادت و کمال نهایی‌اش صورت گرفته است. انسان‌شناسان بزرگ بر این نکته تأکید دارند که ابزارهای شناخت بشر، از پاسخ‌گویی صحیح و کامل به بسیاری از پرسش‌های مهم ناظر بر انسان و زوایای وجود وی ناتوانند و امروزه از «انسان موجودی ناشناخته» و «بحران انسان‌شناسی» سخن به میان می‌آورند. با این وجود انسان‌شناسی، انواع مختلف و متنوعی دارد که به لحاظ روش یا نوع نگرش از یکدیگر متمایز می‌شوند. تحقیق حاضر بر آن است که آراء و افکار فیلسوف و عارف بزرگ معاصر یعنی امام خمینی(ره) را در حوزه انسان‌شناسی فلسفی و عرفانی و هم‌چنین تأثیر آن بر اخلاق و رویکرد اخلاقی ایشان را بیان کند.

فصل اول: کلیات و مفاهیم

۱- کلیات

۱-۱-۱- بیان مسئله

مسئله‌ی مورد تحقیق، تأثیر انسان‌شناسی از منظر امام خمینی بر رویکرد اخلاقی ایشان است. امام خمینی(ره) در انسان‌شناسی فلسفی خویش قائل به مرتبه‌گرایی هستند، به این معنا که انسان ساحت‌های متفاوتی دارد و این مراتب و ساحت‌های مختلف برای انسان مراتب اخلاقی می‌سازد، علاوه براین، در دیدگاه امام مراتب انسان در هم تأثیر دارند، نمی‌توان برای تربیت اخلاقی انسان میزانی تعیین کرد مگر اینکه تمام مراتب را به طور هماهنگ ارتقا دهیم. امام در این رویکرد، سعی می‌کنند ربط بین مرتبه‌گرایی انسان و اخلاق را با دین و نقل تبیین کنند. از این رو در نظر امام ذکر که فضیلتی اخلاقی است باید با زبان گفته شود؛چرا که گفتار زبانی باعث می‌شود که بدن مطیع روح انسان شود. به همین شکل امام تلاش می‌کنند فضایل اخلاقی را با اعمال عبادی برای انسان به صفت باطنی پایدار تبدیل کنند.

۲-۱-۱- پرسش های اصلی پژوهش

با توجه به مطالب یاد شده در بیان مسئله، در این پژوهش سؤالاتی مطرح می‌شود که پاسخ به آن‌ها زیر بنای اصلی این پژوهش را تشکیل می‌دهد. این سؤالات عبارتند از:

۱- رابطه‌ی انسان‌شناسی با اخلاق در چهل حدیث چیست؟(پرسش اصلی)

۲- حقیقت انسان از نظر امام چیست؟

۳- اخلاق مورد نظر امام چگونه اخلاقی است؟

۳-۱-۱- فرضیه ها

در مقام پاسخ‌گویی به پرسش‌های فوق، می‌توان پاسخ‌های زیر را مطرح کرد:

۱- از نظر امام انسان دارای حقیقت واحدی است که ساحات مختلف دارد و انسان در نظر امام تصویر تجلی خدا و بالاترین مرتبه هستی در نگاه فلسفی است. 

۲- اخلاق مورد نظر امام، اخلاقی دینی، عرفانی است.

۳- انسان موجودی دارای مراتب است و مراتب بر هم تاثیر می­گذارد و شناخت این خصوصیات بر اخلاق مؤثر است.

۴-۱-۱- روش انجام کار و منابع پژوهش

شیوه‌ی کار در این تحقیق تحلیلی[۱]– توصیفی است و در این راستا به صورت زیر انجام گرفته است.

نگارنده پس از مطالعه‌ی کتب فلسفی در حوزه شناخت انسان و حقیقت و معرفت به نفس و احوالات آن از نظر دیگر فلاسفه به بررسی نفس که حقیقت انسان است از منظر امام خمینی(ره) پرداخته و ضمن استخراج اصول انسان‌شناسی امام در آثار فلسفی و عرفانی ایشان از جمله تقریرات اسفار و شرح حدیث جنود عقل و جهل ، مصباح الهدایه به بررسی نوع رویکرد امام به انسان و تأثیر آن در مکتب اخلاقی ایشان در کتاب شرح چهل حدیث و دیگر آثار اخلاقی وی پرداخته است.

۵-۱- ضرورت و هدف پژوهش

امام(ره) متفکری هستند که مراتب درونی انسان را طی کرده‌اند و این مراتب در آثار ایشان ظهور پیدا کرده است. هدف اصلی این پژوهش استخراج، تنسق و ارائه انسان‌شناسی فلسفی امام(ره)با بهره گرفتن از آثار ایشان است و هم‌چنین بررسی نوع نگرش ایشان به انسان و تأثیر آن بر نظام اخلاقی وی است. انسان برای رسیدن به سعادت و کمال نهایی نیازمند اصول کلی و قطعی است که در انسان‌شناسی محقق می‌شود. از طرف دیگر استنتاج دیدگاه‌های یک متفکر می‌تواند راهکاری برای ساماندهی تصمیمات مربوط به انسان در حوزه‌ی فرد و اجتماع شود مثلاً از تأثیر ظاهر بر باطن می‌توان استنتاج کرد که محیط پیرامون در اعتقادات و باورها تأثیر دارد. رویکرد اخلاقی امام مبتنی بر شرع و عقل است. ایشان معتقدند کسب فضایل همراه با اعمال عبادی و ظاهری و تکرار آن‌ها، ما را سریع‌تر به مقصد نهایی می‌رساند.

۶-۱- سابقه و پیشینه پژوهش

در مورد انسان‌شناسی و اخلاق سخن‌ها گفته شده و تحقیقات بسیاری به عمل آمده است ولی از آنجا که انسان موجودی بسیار پیچیده می‌باشد لذا هر قدر در این زمینه تحقیق شود، باز هم جای پژوهش و سخنان نگفته همچنان باقی است. محققان بسیاری به بحث و بررسی آراء و آثار امام خمینی(ره) پرداخته‌اند ولی در زمینه انسان‌شناسی و تأثیر آن براخلاق از دیدگاه ایشان تحقیقی صورت نگرفته است. اما از جمله پژوهش‌هایی که به وجهی نزدیک به موضوع مورد نظر پرداخته‌اند می‌توان به رساله انسان‌شناسی عرفانی از دیدگاه ابن‌عربی و امام خمینی(ره) و هم‌چنین مقالاتی با عنوان، انسان مطلوب از نگاه امام خمینی، انسان کامل از نگاه امام خمینی و فطرت و اخلاق از منظر امام خمینی اشاره کرد.

[۱]. لوازم منطقی یک مطلب را بررسی کردن و ان را به شیوه عقلی تبیین کردن و در نهایت توصیف ان تحلیل

تعداد صفحه : ۱۴۰

قیمت : ۱۴۷۰۰ تومان

دانشگاه شیراز

دانشکده علوم

بخش زیست شناسی

پایان نامه جهت اخذ درجه کارشناسی ارشد فیزیولوژی جانوری (M.Sc)

عنوان:

اثرات دریافت اتوسوکسیماید در دوره تکوین بر اضطراب، افسردگی و آپاپتوز سلولی در هسته سجافی پشتی موش های صحرایی

استاد راهنما:

دکتر جعفر وطن پرست

اسفند ماه ۱۳۹۳

 
 
 
 
چکیده
 
 
اثرات دریافت اتوسوکسیماید در دوره تکوین بر اضطراب، افسردگی و آپاپتوز سلولی در هسته سجافی پشتی موش­های صحرایی
 
 
 
 
استفاده طولانی مدت از داروهای ضد صرع عوارض جانبی متعددی در بیماران مبتلا به صرع و همچنین در کودکانی که مادرانشان در دوران بارداری و اوایل دوره پس از تولد برای کنترل تشنج داروهای ضد صرع استفاده می­ کنند دارد. اتوسوکسیماید داروی انتخابی در درمان صرع غایب است که به طور عمده با مهار کانال­های کلسیمی نوع T عمل می­ کند. ما در مطالعه حاضر، اثرات دراز مدت دریافت اتوسوکسیماید در اواخر دوران بارداری و اوایل دوره پس از تولد را بر اضطراب و  افسردگی در دوره بلوغ مورد بررسی قرار دادیم. موش­های صحرایی ماده حامله به سه گروه تقسیم شدند. مادران گروه کنترل در کل دوران حاملگی و شیر دهی آب معمولی را دریافت ­کردند. گروه شاهد از شروع روز پانزدهم حاملگی تا پایان روز هفت بعد از زایمان میزان ۴۰ میلی­گرم بر کیلو گرم ساخارین در روز به صورت محلول در آب معمولی دریافت کردند. مادران گروه آزمایش از روز پانزدهم حاملگی تا پایان روز هفت بعد از تولد میزان ۲۰ میلی­گرم بر کیلوگرم در روز داروی اتوسوکسیماید به همراه ۴۰ میلی­گرم بر کیلوگرم ساخارین به صورت محلول با آب دریافت کردند. ما از آزمون­های open field، ماز بعلاوه مرتفع و شنای اجباری به‌ترتیب برای مطالعه فعالیت حرکتی پایه، افسردگی و اضطراب استفاده کردیم. تست‌های رفتاری در روز ۶۰ بعد از تولد آغاز شدند. فعالیت حرکتی در دو گروه شاهد و آزمایش بیشتر از گروه کنترل بود، اگرچه این تأثیر در موش‌های نر گروه آزمایش معنی‌دار نبود. در ماز بعلاوه مرتفع اتوسوکسیماید زمان ورود به بازوهای باز را در موش‌های ماده کاهش داد که این مسئله اضطراب بیشتری را در گروه آزمایش نسبت به گروه کنترل نشان می‌دهد. در آزمون شنای اجباری زمان بی­حرکتی در موش­های نر دریافت کننده اتوسوکسیماید در مقایسه با دو گروه دیگر کاهش معنی­داری نشان داد و تعداد دفعات غوص بیشتر از موش‌های گروه کنترل بود. تزریق درون صفاقی ۱۰ میلی‌گرم بر کیلوگرم فلوکستین که یک مهار کننده بازجذب انتخابی سروتونین است طی یک دوره ۲۴ ساعته قبل از تست شنای اجباری روز دوم تفاوت بین گروه آزمایش و کنترل را از بین ‌برد. نتایج یافته‌های ما نشان می‌دهد که دریافت اتوسوکسیماید در دوره تکوین می‌تواند شاخص‌های رفتاری اضطراب و افسردگی را در موش‌های بالغ تغییر دهد. به نظر می‌رسد ساخارین می ­تواند با فعالیت‌های حرکتی با عملکردهای رفتاری تداخل نماید.
کلمات کلیدی: اتوسوکسیماید، ساخارین، تکوین، موش صحرایی، اضطراب، افسردگی، فعالیت حرکتی، آپاپتوز
 
 
فهرست مطالب
 
 
عنوان                                                                                                            صفحه
 
فصل اول : مقدمه
۱- مقدمه. ۲
۱-۱- صرع. ۲
۱-۲- طبقه ­بندی تشنج­های صرعی. ۲
۱-۳- مکانیسم تشنج­های صرعی. ۴
۱-۴- کانال­های یونی دخیل در صرع. ۵
۱-۴-۱-  کانال­های کلسیمی T- Type. 6
۱-۵- داروهای کنترل صرع. ۷
۱-۵-۱-  مکانیسم عملکرد اتوسوکسیماید. ۸
۱-۶-  مکانیسم­های اساسی عوارض جانبی داروهای ضدصرع در دوران جنینی. ۹
۱-۷- افسردگی. ۱۰
۱-۷-۱- ارتباط صرع و افسردگی ۱۱
۱-۷-۲-  علل بروز. ۱۱
۱-۷-۳- ساختارهای مغزی مشترک در افسردگی و صرع. ۱۲
۱-۷-۴- داروهای ضدصرع و رفتارهای شبه افسردگی ۱۴
۱-۷-۵-  نقص انتقال سروتونرژیک و افسردگی ۱۴
۱-۸- فلوکستین. ۱۵
۱-۸-۱- تنظیم انتقال سروتونرژیک توسط فلوکستین ۱۶
۱-۹- هسته سجافی پشتی. ۱۸
۱-۹-۱- ارتباط هسته سجافی پشتی و افسردگی ۱۸
۱-۱۰- اضطراب ۱۹
۱-۱۰-۱- نواحی مغزی دخیل در اضطراب ۱۹
۱-۱۱- مرگ سلولی. ۲۰
۱-۱۲- آپاپتوز ۲۱
۱-۱۲-۱-  نقش آپاپتوز. ۲۲
۱-۱۳- کاسپازها ۲۲
۱-۱۳-۱-  انواع کاسپازها ۲۳
۱-۱۳-۲- کاسپاز ۳ ۲۳
فصل دوم : مروری بر تحقیقات گذشته
۲- مرروی بر تحقیقات گذشته. ۱۱
۲-۱- اثرات جانبی دریافت داروهای ضدصرع بر تکوین و عملکرد مغز ۱۱
۲-۲-  عوارض مصرف اتوسوکسیماید و سایر مهارکننده­های کانال­های کلسیمی. ۱۴
۲-۳- هدف ۱۶
فصل سوم : مواد و روش­ها
۳- مواد و روش­ها ۵۶
۳-۱- مواد مورد نیاز ۵۶
۳-۲- وسایل و دستگاه­ها ۵۷
۳-۳- روش انجام کار ۵۷
۳-۴- آزمون حرکتی Open field. 59
۳-۵- ماز بعلاوه مرتفع. ۶۱
۳-۶- آزمون شنای اجباری. ۶۲
۳-۷- آماده­سازی محلول­های پرفیوژن. ۶۴
۳-۷-۱- پرفیوژن و خارج کردن مغز از جمجمه. ۶۴
۳-۷-۲- برش‌گیری ۶۵
۳-۷-۳- ایمونوهیستوشیمی ۶۶
۳-۷-۴- مطالعه میکروسکوپی ۶۷
۳-۸- آنالیز آماری. ۶۷
فصل چهارم : نتایج
۴- نتایج. ۶۹
۴-۱ مطالعه فعالیت حرکتی. ۶۹
۴-۲- اضطراب ۷۱
۴-۳- تأثیر دریافت اتوسوکسیماید بر آزمون شنای اجباری. ۷۲
۴-۴- اثرات دریافت اتوسوکسیماید در دوره­ تکوین بر ناحیه­ی سجافی پشتی. ۷۸
 
فصل پنجم : بحث و نتیجه ­گیری
۵- بحث و نتیجه ­گیری. ۸۳
منابع و مأخذ ۸۶
 
 فهرست نمودارها
 
 
عنوان                                                                                                         صفحه
نمودار ۴-۱-  مقایسه میانگین تعداد دفعات عبور از خطوط موش­های نر در گروه­های کنترل و دریافت کننده ساخارین و اتوسوکسیماید در آزمون .Open field. 69
نمودار ۴-۲- مقایسه میانگین تعداد دفعات عبور از خطوط موش­های ماده در گروه­های کنترل و دریافت کننده ساخارین و اتوسوکسیماید در آزمون .Open field. 70
نمودار ۴-۳-  مقایسه میانگین مدت زمان حضور در بازوی باز در موش­های نر گروه­های کنترل و دریافت کننده ساخارین و اتوسوکسیماید در ماز بعلاوه مرتفع. ۷۱
نمودار ۴-۴- مقایسه میانگین مدت زمان حضور در بازوی باز در موش­های ماده  گروه­های کنترل و دریافت کننده ساخارین و اتوسوکسیماید در ماز بعلاوه مرتفع. ۷۲
نمودار ۴-۵-  مقایسه میانگین مدت زمان عدم تحرک در آزمون شنای اجباری در روز اول بین موش­های نر گروه­های کنترل و دریافت کننده ساخارین و اتوسوکسیماید. ۷۳
نمودار ۴-۶- مقایسه میانگین مدت زمان عدم تحرک در آزمون شنای اجباری در روز اول بین  موش­های ماده گروه­های کنترل و دریافت کننده ساخارین و اتوسوکسیماید. ۷۴
نمودار ۴-۷- مقایسه میانگین مدت زمان عدم تحرک در آزمون شنای اجباری در روز دوم بین موش­های نر گروه کنترل و دریافت کننده ساخارین و اتوسوکسیماید. ۷۵
نمودار ۴-۸- مقایسه میانگین مدت زمان عدم تحرک در آزمون شنای اجباری در روز دوم بین موش­های ماده گروه کنترل و دریافت کننده ساخارین و اتوسوکسیماید. ۷۶
نمودار ۴-۹- مقایسه میانگین دفعات غوص در آزمون شنای اجباری در روز اول بین موش­های نر گروه کنترل و دریافت کننده ساخارین و اتوسوکسیماید. ۷۷
نمودار ۴-۱۰- مقایسه میانگین دفعات غوص در آزمون شنای اجباری در روز اول بین
موش­های ماده گروه کنترل و دریافت کننده ساخارین و اتوسوکسیماید. ۷۸
نمودار ۴-۱۱- مقایسه میانگین تعداد نورون­های CSP+ بین موش­های نر گروه کنترل و دریافت کننده ساخارین و اتوسوکسیماید در ناحیه هسته سجافی پشتی. ۷۹
نمودار ۴-۱۲- مقایسه میانگین تعداد نورون­های CSP+ بین موش­های ماده گروه کنترل و دریافت کننده ساخارین و اتوسوکسیماید در ناحیه هسته سجافی پشتی. ۸۰
 
 
 
 
فهرست شکل­ها
 
 
عنوان                                                                                                                صفحه
شکل ۱-۱- ساختار مولکول اتوسوکسیماید. ۹
شکل۱-۲- ساختار مولکول فلوکستین ۱۶
شکل ۳-۱- تست اسمیر (اسپرم­های موش صحرایی) ۵۹
شکل ۳-۲- دستگاه تست فعالیت حرکتی ۶۰
شکل ۳-۳- دستگاه ماز بعلاوه مرتفع ۶۱
شکل ۳-۴- آزمون شنای اجباری ۶۳
شکل ۳-۵- پرفیوژن ۶۵
شکل ۴-۱-  هسته سجافی پشتی در گروه­های کنترل، شاهد و تیمار. ۸۱

مقدّمه

۱-۱- صرع

 
صرع یک اختلال پیچیده عصبی می‌باشد که ۱ تا ۲ درصد از کلّ جمعیت جهان را مورد تأثیر قرار داده است. عفونت‌های سیستم عصبی مرکزی، شوک عاطفی، اختلالات متابولیک، الکل، تومورهای مغزی و مشکلات عروقی مغز از مهمترین عوامل زمینه‌ساز صرع هستند. صرع معمولاً قابل کنترل اما غیر قابل درمان است(Cascino, 1994) . تشنج مشخّصه اصلی صرع است و بیانگر فعّالیت نورونی غیر­طبیعی و بیش از حدّ مغز می­باشد که با یک الگوی خودبخودی، تکرار شونده و غیر قابل پیش‌بینی بروز می­ کند (Stafstrom, 2003). البته، تشنجی را مشخّصه صرع می‌دانیم که بدون عامل برانگیزنده خاصّی مثل افت قند خون و تب ظاهر شود.

طبقه ­بندی تشنج­های صرعی

 
طبقه ­بندی تشنج­های صرعی در سال ۱۹۸۱ توسط اتّحادیه بین ­المللی مبارزه با صرع صورت گرفت (Okuma, 2004). این طبقه ­بندی بر اساس بیان بالینی تشنج و تصویر الکتروانسفالوگرام در طول و بین تشنج­ها به دست آمده است. تقسیم ­بندی عمده در این طبقه ­بندی شامل
تشنج­های جزئی و فراگیر است. در تشنج­های جزئی، تخلیه­های الکتریکی غیر­طبیعی در
ناحیه­ای موضعی از مغز شروع می­شوند. علائم، وابسته به آن بخشی از مغز است که تحت تأثیر قرار می­گیرد. این تخلیه­ها ممکن است موضعی باقی بمانند، یا ممکن است به سایر نقاط مغز گسترش یابند و تشنج­ها فراگیر شوند (تشنج­های فراگیر ثانویه[۱]). در تشنج­های فراگیر، تشنج­ها در هر دو نیمکره مغز به طور همزمان شروع می­شوند. تشنج­های جزئی بیشتر در این چارچوب شرح داده می­شوند که اگر هوشیاری تحت تأثیر قرار نگیرد تشنج ساده[۲] و اگر هوشیاری تحت تأثیر قرار گیرد تشنج پیچیده[۳] نامیده می­شود. تشنج­های فراگیر بیشتر بر اساس اینکه به چه شیوه­ای بدن را تحت تأثیر قرار می­ دهند توصیف می­شوند، با این حال در همه آن­ها از دست دادن هوشیاری وجود دارد. این­ها شامل تشنج­های غائب[۴]، میوکلونیک و تونیک – کلونیک
می­باشند (Morimoto et al., 2004). تشنج ژنرالیزه از نوع غائب که در اصل “Petit mal” نامیده می­شود، یکی از چندین نوع تشنج است که در اواخر قرن هجدهم در فرانسه به عنوان”little illness” معرفی شد (Daly, 1968).
از هر هفده کودک مبتلا به صرع حدود ده کودک مبتلا به صرع غائب هستند. این اختلال عصبی در بین کودکان ۵ تا ۱۵ ساله که زمینه قوی ژنتیکی برای ابتلا به این بیماری را دارند شایع­تر است. این بیماری به واسطه دوره­های کوتاه ناخودآگاهی که در آن هوشیاری مختل می­شود مشخص شده است. صرع غائب، فاقد دوره­های تشنج شدید بوده و در ثبت الکتروانسفالوگرافی به صورت دوره‌ای از فعالیت نورونی هماهنگ و یک الگوی اسپایک و امواجی با فرکانس تقریبی سه هرتزی مشخص می­شود. تحریک­پذیری بیش از حدّ قشر مغز و بر همکنش آن با تالاموس مولّد الگوی ریتمی شاخص صرع غائب در حلقه تالاموکورتیکال است که در آن دوره­های فعالیت انفجاری ریتمیک، حاصل اختلال در فعالیت نورون­های گابائرژیک هسته­های تالاموکورتیکال است که کانال­های کلسیمی نوع  Tبا آستانه پایین یک نقش مرکزی در ایجاد این الگو ایفا می­ کنند (Coulter et al., 1989).
جهش در زیر واحد γ_۲ رسپتورهای  GABAبا کاهش بیان این زیر واحد همراه خواهد بود. نتیجه‌اش کاهش وقایعی در قشر سوماتوسنسوری است که توسط رسپتور GABA_A میانجی‌گری می­شود و این امر مرتبط با صرع غائب در کودکان است
(Mcdonald et al., 2010).
به دلیل تعدادی از اختلالات مرتبط با تشنج غائب، درمان دارویی برای کودکان مبتلا به این بیماری موردنیاز است. در حال حاضر داروهای صرع غائب شامل والپروات سدیم[۵]، اتوسوکسیماید[۶] و